Historia Europy Wschodniej to historia rywalizacji dwóch mocarstw. Rzeczypospolitej Obojga Narodów i Rosji. Jej stawką była regionalna hegemonia. W początkowej fazie tych zmagań przewagę miała Rzeczpospolita. W 1610 r. wojska hetmana Żółkiewskiego zdobyły Moskwę i dyktowały warunki bojarom w ich własnej stolicy. Potem karta się odwróciła. Rosja zatriumfowała, a Rzeczpospolita zniknęła z mapy. Dziś różnica potencjałów między obydwoma państwami jest kolosalna. Momentem zwrotnym w polsko-rosyjskiej rywalizacji był roku 1654. Doszło wówczas do zawarcia ugody perejasławskiej, na mocy której lewobrzeżna Ukraina oddała się we władanie moskiewskiego cara Aleksego I. Następnie (1658) ostatecznie załamał się projekt unii hadziackiej, czyli utworzenia Rzeczypospolitej Trojga Narodów. Sytuacja geopolityczna unii polsko- litewskiej pogorszyła się drastycznie. Moskale zajęli Kijów. Był to moment, w którym wszystkie procesy rozkładowe drążące Rzeczpospolitą przyspieszyły w zawrotnym tempie. Polska i Litwa wkroczyły na drogę do upadku i rozbiorów.

Podstawowe prawidło geopolityczne naszej części świata brzmi bowiem tak: do kogo należy Ukraina, ten jest hegemonem Europy Wschodniej. Doskonale rozumiał to Józef Piłsudski w momencie, gdy w 1917 r. upadł carat, a z chaosu rewolucji i wielkiej wojny zaczął wykluwać się nowy ład. Naczelnik Państwa uznał, że Polacy stanęli przed dziejową szansą na cofnięcie zegara historii do XVII w. Do momentu sprzed perejasławskiej katastrofy. Jego receptą na wskrzeszenie imperialnej Rzeczypospolitej i odepchnięcie Rosji daleko na Wschód była koncepcja federacyjna. Uznając – a może nawet przeceniając – zmiany, które w ostatnich kilkudziesięciu latach zaszły na Litwie i Rusi, Piłsudski zamierzał pomóc tym młodym narodom zbudować własne państwa, a następnie połączyć je unią z Polską.

(...)

Jak wyglądał plan Józefa Piłsudskiego? Który moment okazał się krytyczny dla powodzenia całej operacji?

Cały tekst dostępny w najnowszym numerze miesięcznika! Już w sprzedaży!