W Kongresie uczestniczyło ponad pięćdziesięciu filozofów z Polski i za granicy. Część uczestników, w tym główni prelegenci – wśród których znaleźli się m.in. prof. Bogdan Szlachta z UJ, prof. Jacek Bartyzel z UMK i prof. Ryszard Kleszcz z UŁ – oraz przewodniczący sekcji, była na miejscu, a druga część brała udział w obradach na zasadzie zdalnej. Chociaż regularnie, co pięć lat, organizowane są mające długą tradycję Polskie Zjazdy Filozoficzne, główną ideą Kongresu Filozofii Polskiej było skupienie się na polskiej myśli filozoficznej, odkrycie jej odrębności na tle filozofii innych krajów oraz przyczynienie się do jej dalszego rozwoju.
Filozofia w Polsce uprawiana jest od ponad 800 lat. W ciągu tego długiego czasu, wśród wielu jej kierunków i tendencji, zaznaczył się unikatowy charakter polskiej myśli. Filozofowie polscy, nawet ci analityczni ze Szkoły Lwowsko-Warszawskiej, nie mieli na ogół tendencji do redukcji swojego myślenia do abstrakcji, zaś wprost przeciwnie, interesowało ich szerokie spektrum zagadnień praktycznych, włączając w to kwestie społeczne. Szczególnie interesującym okresem był XIX w., kiedy powstawała polska filozofia narodowa i tworzyły się śmiałe systemy myśli, takich filozofów jak Józef Hoene-Wroński, August Cieszkowski czy Bronisław Trentowski. Pomimo upływu czasu mają one nadal dużą wartość. Skłaniają do myślenia.
Filozofia wiąże się z dążeniem do wiedzy całościowej o całości rzeczywistości. Jako całościowe spojrzenie na świat spełnia ważną rolę kulturotwórczą i cywilizacyjną. Podnosi ważne zagadnienia moralne i światopoglądowe. Wiąże się z nią refleksja nad sensem życia człowieka i jego przeznaczeniem. Rozwija nasz umysł przez myślenie. Wyraża wolność myśli, próbującej wciąż odkrywać nowe horyzonty i wskazywać kierunki naszego rozwoju. Kształtuje nasze wartości. Jak już dwieście lat temu wskazywał Hoene-Wroński, toruje drogę ludzkiej ewolucji.
Debaty podczas Pierwszego Kongresu Filozofii Polskiej, a w szczególności tematyka problemu zła jaką poruszyli w swoich wystąpieniach prof. Jan Krasicki w UWr i prof. Adam Sawicki z UP, doprowadziły mnie do następującej refleksji:
„Filozofia polska jest w swej najgłębszej istocie filozofią życia. Zło blokuje życie, jednakże wielka siła życia w nas wynikająca z naszych dziejów oraz pragnienie dobra bezwzględnego, jako urzeczywistnienie prawdy najwyższej, powodują, że zło nie może nas nigdy do końca zaaresztować. W tym pragnieniu życia jesteśmy trochę dziecinni, czyli dobroduszni albo naiwni, i udowadniamy to raz po raz nierozsądnymi czynami w historii. Ale jak długo jako dzieci pozostaniemy ludźmi czystego serca, wiernymi życiu i jego prawom, tak długo obronimy nasz kraj i naszą cywilizację, i będziemy dalej kroczyć na drodze ludzkiego przeznaczenia. Nasz Orzeł jest jak ten feniks, który wynurza się z popiołów, a wśród tych popiołów zawsze odnajdziemy diament”.
Symbolem Kongresu jest polski orzeł w formie feniksa, wzbijający się z klasycznej, greckiej kolumny, na której, w postaci pęknięć, uwidocznione są ślady upływającego czasu. Feniks symbolizuje wciąż odradzającą się siłę życia, zaś niepokonana przez czas kolumna trwałość i wieczność, a zarazem piękno wynikające z jej klasycznego charakteru. Następny Kongres Filozofii Polskiej planowany jest za dwa lata. Jego kontynuacją mają być ogólnodostępne seminaria organizowane w formie zdalnej dwa razy w semestrze na Uniwersytecie Opolskim. Warto się dalej zastanawiać, jak można przyczynić się do rozwoju naszej filozofii i jak zwiększyć jej wpływ na badaczy spoza Polski.
Prof. W. Julian Korab-Karpowicz